นายสายหยุด จันทรกูล (ช่างกลิ้ง)

ต้นแบบความรู้ของช่างแกะลายซอและช่างทำซออู้ในวงการดนตรีไทยปัจจุบัน ช่างสายหยุด จันทรกูล หรือ “ช่างกลิ้ง” เดิมเป็นชาวสวนมะพร้าวอยู่บางคนที มีบิดาเป็นช่างไม้ ได้ฝึกฝนงานช่างไม้จนมีความชำนาญพอสมควร ต่อมาได้ศึกษาการเขียนลายไทยจากครูสมพงษ์ อ้นวงษา และอาจารย์จีรัง กลิ่นเลขา จนมีความสามารถ สอบผ่านวิชาวาดเขียนที่โรงเรียนเบญจมราชูทิศในจังหวัดราชบุรี และได้ประกาศนียบัตรวิชาวาดเขียนโท ในขณะที่อายุ 30 ปีเศษ

ด้วยความรักในดนตรีไทยเป็นพื้นฐาน หัดเครื่องสายเล่นได้รอบวงกับความตระหนักในชื่อเสียงของสมุทรสงครามในฐานะที่เป็นแหล่งมะพร้าวซอที่เลื่องลือ เมื่อเห็นลวดลายซออู้หลายๆ แบบมากเข้า ก็ทำให้เกิดความสนใจที่จะสร้างเองบ้าง ประกอบกับพื้นที่อำเภอบางคนทีมีมะพร้าวที่มีลักษณะต้องตามตำราที่นำมาแกะซอหาได้ไม่ยากนัก ท่านพัฒนาอุปกรณ์ในการแกะลายจนพบว่า สิ่วขนาดไหนเบอร์ไหนจะเหมาะสำหรับการเจาะเซาะร่องรอยอย่างไร ใช้น้ำหนักมือหนักเบาอย่างไร เริ่มต้นและจบตรงไหน ใช้เวลาแกะลายกะโหลกซอด้วยสมาธิที่แน่วแน่ค่อยเป็นค่อยไป ใช้เวลาลูกละประมาณ 1 เดือนเป็นอย่างต่ำ ช่างกลิ้งได้พัฒนาฝีมือการแกะลายจนมีความงามเป็นที่ประจักษ์ แรกๆ ราคาค่างวดจากฝีมือเพียง 30 บาท จนสูงเป็นพันบาท ขึ้นอยู่กับความยากง่ายในการแกะ บางลูกราคาแกะลายสูงถึง 5,000 บาท แต่ถ้าเทียบกับงานฝีมือที่วิจิตรงดงามแล้วยากที่จะประมาณราคาได้ ผลงานมีทั้งการแกะกะโหลกซออู้ กลึงคันซอ ขึ้นหน้าซอด้วยหนังแพะหรือหนังลูกวัว รวมทั้งมีความรู้ในการปลูกและดูแลมะพร้าวพันธุ์ซอที่ถือว่าเป็นมะพร้าวพิเศษที่ขึ้นอยู่ในท้องถิ่นบางคนทีนั้น

ช่างกลิ้งเป็นคนใจดี ไม่หวงวิชา มีลูกศิษย์มาเรียนวิชาแกะกะโหลกซอที่บางคนทีเป็นจำนวนมาก ลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียงที่สุดคนหนึ่งในปัจจุบันคือ ช่างจรูญ ชมชื่น มีกิจการทำซออยู่พระประแดง สมุทรปราการ ได้รับการยกย่องว่ามีความสามารถในการแกะลายกะโหลกซอได้ละเอียดที่วุด คมคาย และจัดลีลารูปทรงของงานที่แกะได้เหมือมีชีวิต เป็นงานศิลปะที่มีราคาสูงสุดในตลาดซออู้ยุคปัจจุบัน (หมายเหตุ พ.ศ. 2554 ราวๆ 5,000 – 20,000 บาท)

ปัจจุบันช่างกลิ้งป่วยเป็นอัมพาต พักงานการสร้างซอไปแล้ว ทายาทของช่างกลิ้งที่สืบถอดความรู้การแกะลายซอและการสร้างซอคือ ช่างสว่าง จันทกูล นอกจากจะมีความสามารถในการแกะลานซอและสร้างทำซอแล้ว ยังประกอบธุรกิจเป็นตัวกลางซื้อขายแลกเปลี่ยนกะลามะพร้าวที่จะนำไปทำซอในท้องตลาด มีความรู้ในการปลูกขยายพันธุ์มะพร้าวซอและเชี่ยวชาญในการคัดเลือกดูมะพร้าวสายพันธุ์ซอว่าลูกไหนเหมาะสมที่จะนำมาทำซอแบบใดตั้งแต่อยู่บนต้นบนทะลายทีเดียว

ติดต่อได้ยังบ้านเลขที่ 1 หมู่ 4 ตำบลกระดังงา อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม โทร.0087-9335578