แม่ชีคำปุ๋ย
แม่ชีคำปุ๋ย ไชยวงศ์ เกิดเมื่อวันอาทิตย์ ที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2480 ขึ้น ๒ ค่ำ เดือน ๓ เหนือปีเป้า ณ บ้านศรีชุม ตำบลศรีชุม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา บิดาชื่อ นายเสาร์ ไชยวงศ์ มารดาชื่อ นางฟ้า ไชยวงศ์ มีพี่น้องรวมกันทั้งหมด 7 คน เป็นชาย 6 คน เป็นหญิง 1 คน
ท่านเกิดมาในครอบครัวของเกษตรกร มีชีวิตในวัยเด็กค่อนข้างแร้นแค้น แต่เป็นเด็กที่ขยันช่วยบิดามารดาทำงานอย่างขยันขันแข็ง มีอยู่วันหนึ่งแม่ชีได้มาคำนึงว่าชีวิตคนนี้ช่างสั้นนัก มีแต่ทุกข์ จึงเกิดความเบื่อหน่ายก็เลยมีความคิดที่อยากจะบวช ครั้นพออายุได้ 12 ปี ก็ได้รบเร้าบิดามารดาขอออกบวชเป็นชี แต่บิดามารดาเห็นว่ายังอยู่ในวัยเยาว์จึงไม่ยอมให้บวช ต่อมาพออายุได้ 16 ปี ก็ขอบวชอีก บิดามารดาทนไม่ไหวจึงยอมให้บวช โดยมีท่านพระครูธรรมรัตนจารีเป็นผู้บวชให้และมีแม่ชีหม่อม หนักตื้อ เป็นผู้สอนสมาธิ และวิปัสนาให้ พอบวชก็ตั้งใจปฏิบัติตามคำสอนของครูบาอาจารย์
อุปนิสัยส่วนตัวแม่ชีคำปุ๋ย ไชยวงศ์ เป็นผู้มีจิตใจโอบอ้อมอารี ชอบการให้ทานและรักษาศีล เจริญเมตตาภาวนามาก ท่านมักจะกล่าวว่า "ความสุขใด ๆ ในโลกเทียบเท่ากับความสงบไม่มี รูปกายของเราเป็นเพียงภาพมายา ไม่ควรแก่การยึดติด ความดีเท่านั้นที่ติดตัวเราไป และจำทำให้โลกเกิดสันติสุขได้" ท่านมักจะส่งเสริมและคอยสอนให้ศรัทธาญาติโยมได้รักษาศีลและเจริญเมตตาภาวนา นอกจากนั้นท่านยังได้ก่อสร้างศาสนสถานและสาธารณะที่เป็นประโยชน์อีกเป็นอัน มาก นอกจากนี้ยังส่งเสริมการศึกษา ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาอีกมากมาย จนได้รับรางวัลผู้ทำคุณประโยชน์แก่พระพุทธศาสนา เสมาทองคำ