ชื่อเอกสาร/หนังสือ ปั๊บสา

ชื่อผู้ครอบครอง วัดกิ่วพร้าว ต.จันจว้าใต้ อ.แม่จัน จ.เชียงราย

สถานที่จัดเก็บ ตู้ธรรม ในวัด

ลักษณะเอกสาร กระดาษสา

ภาษาที่ใช้เขียน ล้านนา

ประวัติความเป็นมา

ปับสา เป็นวัสดุที่ทำได้ง่าย ใช้ต้นสา โดยลอกเอาเปลือกสาออก และนำไปตำให้แหลก เมื่อแช่น้ำแล้ว จะยุ่ยปนน้ำ จากนั้นก็ใช้กรองบนแผ่นผ้าที่ทำเป็นกรอบ ซึ่งในปัจจุบัน จะใช้ใบไม้ หรือสีอื่นๆผสมเข้าไปให้ดูเป็นงานศิลปะมากขึ้น และอาจจะผสมน้ำยาที่ทำจากเปลือกไม้ สำหรับป้องกันสัตว์แทะได้ด้วย จะเอาหนาบาง ขนาด ก้แล้วแต่ตลาดจะสั่ง ปับสาจะใช้บันทึกเรื่องวิถีชีวิต ตำรายา คาถาอาคม ไม่นิยมบันทึกเป็นเนื้อหาชาดกธรรม แต่ทางเชียงตุง จะใช้ปับสาบันทึกทั้งธรรมและเรื่องโลก ของล้านนาใบลานใช้บันทึกเรื่องธรรมะ จึงเรียกว่าธรรมใบลาน ส่วนปับสาจะบันทึกเรื่องโลกทั่วไป

ปับสาที่วัด มีเก็บไว้ก่อนหน้ามากมาย และขาดการรักษา ทำให้สูญเสียไปจำนวนมาก และยังมีชาวบ้าน ได้นำมามอบให้อีกส่วนหนึ่ง เมื่อทางวัดได้จัดโครงการมหัศจรรย์ธรรมใบลาน การอนุรักษ์ธรรมใบลานและปับสา

ประวัติผู้แต่ง

ผู้แต่งในปัจจุบันหาได้ยาก จะมีก็ใช้ลอกของเดิมไว้เท่านั้น จึงหาประวัติผู้แต่งได้ยาก

ความสำคัญ

ปับสา จะบันทึกยันต์ต่างๆ ตำรายา คาถาอาคม และเรื่องราวของวิถีชีวิต กระดาษสาเป็นของอ่อนนุ่ม จึงใช้เขียนยันต์ทำไส้เทียนมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งยังหาวัสดุอย่างอื่นแทนไม่ได้

อื่นๆ

ปับสา ใช้บันทึกบทสวดมนต์ได้ดีที่สุด และใช้บันทึกภาษิตพื้นบ้าน การเขียนจะง่ายที่สุด ซึ่งไม่ต้องอาศัยศิลปะความชำนาญเหมือนการเขียนใบลาน จะวางเหมือนสมุดทั่วไป ก็สามารถบันทึกเรื่องราวต่างๆ ปัจจุบัน เมื่อไม้สา(หนังสา) หายากขึ้น จะใช้เยื่อกระดาษธรรมดาทำแทนก็ได้ซึ่งในบทปับทั่วไป ก็ใช้กระดาษชนิดแข็งพับเหมือนกับปับสา คำว่าพับ สำเนียงเมืองเหนือจะเรียกว่าปับ หรือความหมายอีกคำคือเป็นปึก

การเขียน สมัยก่อนจะใช้ปากกาคอแร้ง จุ่มหมึกอินเดียอิ้งค์ ปัจจุบันมีปากกาหมึกซึมและหมึกแห้ง ที่สามารถกันน้ำได้