เพลงกล่อมเด็ก

คนยอง มีวัฒนธรรมความเป็นอยู่ที่เป็นเอกลักษณ์มีอาชีพทำนา ทำไร่ ทำสวน เวลาพ่อแม่ไปทำงานทิ้งเด็กทารกไว้ให้ปู่ ย่า ตา ยายเลี้ยง ปู่ ย่า ตา ยายไกวเปลแขวนแล้วร้องเพลงกล่อมเด็กให้หลับ และไม่ร้องกวนโยเย

เพลงกล่อมเด็กเป็นวัฒนธรรมท้องถิ่นอย่างหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นความเชื่อค่านิยมของคนในท้องถิ่นต่าง ๆ คนทุกชาติทุกภาษาในโลกมีบทเพลงกล่อมเด็กด้วยกันทั้งนั้น สันนิษฐานว่าเพลงกล่อมเด็กมีวิวัฒนาการจากการเล่านิทาน ให้เด็กฟังก่อนนอน ดังนั้น เพลงกล่อมเด็กบางเพลงจึงมีลักษณะเนื้อร้องที่เป็นเรื่องเป็นราว เช่น จันทรโครพ ไชยเชษฐ์ พระรถเสน เป็นต้น การที่ต้องมีเพลงกล่อมเด็กก็เพื่อให้เด็กเกิดความเพลิดเพลิน หลับง่าย เกิดความอบอุ่นใจ

ลักษณะของเพลงกล่อมเด็ก ลักษณะกลอนของเพลงกล่อมเด็กจะเป็นกลอนชาวบ้าน ไม่มีแบบแผนแน่นอน เพียงแต่มีสัมผัสคล้องจองกันบ้างถ้อยคำที่ใช้ในบางครั้งอาจไม่มีความหมาย เนื้อเรื่องเกี่ยวกับ ธรรมชาติสิ่งแวดล้อมเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับชีวิต ความเป็นอยู่ สะท้อนให้เห็นความรัก ความห่วงใย ของแม่ที่มีต่อลูก สั่งสอน เสียดสีสังคม เป็นต้น

เพลงกล่อมเด็ก คือ เพลงที่ร้องเพื่อกล่อมให้เด็กเล็กๆเกิดความเพลิดเพลินและอบอุ่นใจจะได้หลับง่ายและหลับสบาย มีลักษณะดังนี้

1. เป็นบทร้อยกรองสั้นๆ มีคำคล้องจองต่อเนื่องกันไปบทหนึ่ง ๆ อาจจะมีตั้งแต่ 4 วรรค,

6 วรรค ไปจนถึง 8 วรรค

2. มีฉันทลักษณ์ไม่แน่นอน

3. ใช้คำง่ายๆสั้นหรือยาวก็ได้

4. มีจังหวะในการร้องและทำนองที่เรียบง่าย สนุกสนาน จดจำได้ง่าย ทำนองก็จะเป็นทำนองชักชวนให้เด็กนอนหลับ มีเนื้อความแสดงถึงความรัก ความห่วงใย ความหวงแหนของแม่ที่มีต่อลูก หรือกล่าวถึงสิ่งแวดล้อม เล่าเป็นนิทานและวรรณคดี เล่าประสบการณ์ ล้อเลียนและเสียดสีสังคม ความรู้เกี่ยวกับการดูแลเด็กและเป็นคติ คำสอน

เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือ

*อื่อ อื่อ อื่อ จา จา หลับสองต๋า แม่มันไปนานอกบ้าน ไปเก็บบ่าลูกสักมาใส่ส๊า มาเก็บบ่าเขือม้ามาใส่กรวย อื่อ อื่อ อื่อ จา จา

*นอนเหียลูกเน้อ หลับต๋าไปอ้วยซ้วย หันไผมาขายกล้วย บ้องจิซื้อหื้อกิน แม่เจ้าไปไส่ เปิ้นจิหมกไข่มาหา แม่เจ้าไปนา เปิ้นจิหมกไข่ป๋ามาป้อน แม่เจ้ามาฮอดแล้ว จึงค่อยตื่นกิ๋นนม

*อือ อือ แม่เอ่อนอน นอนในอู่สายกอน จายอย่าไห้ นอนไหล้จั่งกั๋นหลี

*อือ อือ เจ้าจงนอน นอนในเปลสายหย่อน นอน นอน จายเอ่อนอน หลับตาอย่าไห้ นอนไหล้จั่งกั๋นหลี

*นอน นอนสา หลับต๋าเน้อน้อง เขามาขายของ แม่สิซื้อไปตาน เขามาขายอาน แม่สิซื้อหื้อเจ้า แมวโพงเข้าต๋าหลวงหม่าว

*อี่เอ้ยเหย ไก่กิ๋นข้าวยังจาน ฟานกิ๋นน้ำยังท่า จั๊กก่าหวีหัว อี่สัวแยงแว่น อี่แอ่นแยงเงา นกเขาตากปีก นกสะหลีกสองหาง นายางหว่านกล้า ป่าหญ้าล็อบแล็บ สาวก้นแต็บ แม่ฮ้างก้นกึ่ง

*อี่เอ้ยเหย หมูมึงออกคอก ไส้มันออก ยาวศอกยาววา หลับเหียเต๊อะนา ถ้าแม่มึงมาค่อยตื่น

*ไฟปุ๊ไฟปวง ไฟดวงไฟดาว ผ่อเน้อสาว แม่เฮือนต่างก้าน สาวขี้คร้านล่นไปยืมครัว เปิ้นมีผิวเปิ้นเอาไว้หย้องเล่นไปยืมจ้อง กับแม่ก๋ำเดือน ลงเฮือนไป ลูกเปิ้นไห้ สาวขี้ไร้ นุ่งซิ่นดำเขียว นุ่งซิ่นต๋าแหล้ จ๊าดเปิงแต๊แต๊ นุ่งซิ่นยอดไหมดำ

อ้างอิง : เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือ : http://th.wikipedia.org