พระบรมราชินยานุสาวรรีย์สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชีนินาถ (พระพันปีหลวง)

ประดิษฐานอยู่หน้าอาคาร 2 ภายในโรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์ ถนนอู่ทอง ตำบลหัวรอ

อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สร้างโดยกรมศิลปากร เมื่อปี พ.ศ.2529

และได้ทำพิธีอัญเชิญขึ้นประดิษฐานเมื่อปี พ.ศ.2530

พ.ศ.2460 สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้า

อยู่หัวรัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ เนื่องในวโรกาสที่พระองค์

ทรงเจริญ พระชนมายุครบ 50 พรรษา จำนวน 30,000 บาท เพื่อสร้างโรงเรียนสตรีประจำมณฑล

อยุธยาขึ้น ณ บริเวณวัดร้าง ชื่อวัดขวาง บนเนื้อที่ 18 ไร่1 งาน 38 ตารางวาเป็นอาคารชั้นเดียว

ก่ออิฐถือปูน แล้วเสร็จในปีพ.ศ. 2461 ถือเป็นอาคารเรียนหลังแรก ซึ่งต่อมาเรียกว่า อาคารพระราช

ทาน ปัจจุบันคือ อาคาร 1 พระราชทานนามว่า "โรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์"

ต่อมาทรงมีพระราชเสาวนีย์โปรดเกล้าฯ ให้จอมพลสมเด็จพระบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมหลวง

พิษณุโลกประชานาถ เสด็จแทนพระองค์ในพิธีเปิดโรงเรียนเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ.2462 และเริ่ม

ทำการสอนในวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ.2462

พ.ศ.2476 ทางราชการได้ยุบเลิกมณฑลต่าง ๆ ตามพระราชบัญญัติ ว่าด้วยระเบียบราชการ

บริหารส่วนอาณาจักรสยามพุทธศักราช 2476 โรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์จึงมีฐานะเป็นโรงเรียน

สตรีประจำจังหวัด ใช้ชื่อว่าโรงเรียนสตรีจอมสุรางค์อุปถัมภ์ ได้ขยายชั้นเรียนถึงระดับมัธยมศึกษา

และได้รับงบประมาณ 9,800 บาท มาก่อสร้างอาคารพระราชทานเพิ่มเติมให้เป็นอาคาร 2 ชั้น

ต่อมาพ.ศ.2494 ได้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนสตรีจอมสุรางค์อุปถัมภ์ ไปใช้ชื่อเดิม คือ โรงเรียน

จอมสุรางค์อุปถัมภ์ ตามประกาศของกระทรวงศึกษาธิการ ลงวันที่ 11 มิถุนายน พ.ศ.2494

โดย...วัฒนธรรมอำเภอพระนครศรีอยุธยา

สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพระนครศรีอยุธยา