นายมะโน พวงมัชสิมาช่างทำฟันฟืม อยู่ที่บ้านเขือง ตำบลบ้านเขือง อำเภอเชียงขวัญ ได้เล่าถึงที่มาของการนำฟันฟืมเหล็กมาใช้ว่า “สมัยก่อนที่เคยได้ไปทำงานในโรงงานทอผ้า เมื่อโรงงานเปลี่ยนอุปกรณ์เครื่องจักรทอผ้า และมีอุปกรณ์อย่างหนึ่งที่เหมือนฟันฟืมที่ใช้ทอผ้าในหมู่บ้าน จึงนำมาทดลองใช้ที่บ้าน ปรากฏว่าสามารถทำได้จึงได้เริ่มมีการทำฟืมด้วยโลหะมากขึ้น จนถึงปัจจุบัน

อุปกรณ์ในการทำฟันฟืม

การทำฟันฟืมเป็นขั้นตอนแรกของการทำฟืม ซึ่งอุปกรณ์ที่ใช้ในขั้นตอนนี้ ประกอบด้วย

๑ ไม้ไผ่หรือเหล็ก หรือแสตนเลส เป็นอุปกรณ์ขนาดเล็กเป็นซี่ๆ ถ้าเป็นเหล็ก หรือแสตนเลส จะสั่งจากโรงงานซึ่งเป็นเหล็กที่ใช้ทำฟันฟืมโดยเฉพาะ ส่วนไม้ไผ่นั้นจะต้องผ่านการผ่า จัก เหลา และสาวตอกให้ได้ขนาดก่อน จึงจะสามารถนำมาทำฟันฟืมได้

๒ เลื่อยเป็นอุปกรณ์สำหรับตัดไม้ไผ่ก่อนผ่าไม้ไผ่ด้วยมีด

๓ มีดเป็นอุปกรณ์สำหรับผ่าไม้ไผ่และจักตอก

๔ ตั่งสาวตอกใช้สำหรับรีดเส้นตอกให้ตรงและมีขนาดพอเหมาะและเท่ากัน ทำด้วยไม้นุ่น(ต้นงิ้ว) ตัดเป็นท่อนสูงประมาณ ๔๐ –๕๐ เซนติเมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๒๐ เซนติเมตร ประกอบด้วยเหล็กบาง ๒ อัน ตอกอยู่บนท่อนงิ้ว เหล็กอันแรกมีปลายแหลมคม เรียกว่า เหล็กสาว เหล็กอันที่ ๒ ขนาดเล็กกว่าเรียกว่า เหล็กบัง

อุปกรณ์ถักฟืม

๑ ฟันฟืมทำด้วยไม้ไผ่ หรือเหล็ก หรือแสตนเลส นับจำนวนได้ ๔๐ ซี่ (๑ หลบ) วางสลับกันเพื่อง่ายต่อการนับจำนวนหลบฟันฟืมเหล็กและฟันฟืมแสตนเลส ได้มาจากการนำฟืมจากโรงงานที่เหลือใช้มาทำการเผาไฟ จะทำให้ตะกั่วที่ติดกับขอบฟืมหลุดออกจากกัน จากนั้นนำมาทำความสะอาดจะได้ฟันฟืมกลับมาถักใหม่

๒ ตั่งถักฟืมมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมคางหมูหน้าจั่ว เจาะรูมุมบนทั้ง ๒ ด้านเพื่อให้ไม่สังกะหยาที่ผ่าครึ่งสอดทะลุได้ ตั่งถักฟืมมีหลายขนาดตามความต้องการของหน้าฟืมว่าต้องการให้กว้างเท่าไหร่ ส่วนมากจะประมาณ ๗ –๑๐ เซนติเมตร

๓ ด้ายถักฟืมเรียกว่า ด้ายโอล่อน ส่วนใหญ่ใช้ด้าย รัง ๑๐ –๑๘ การนำด้ายมาถักฟืมขึ้นอยู่กับความต้องการของลูกค้า หรือผู้ปฏิบัติการทอผ้าว่า ต้องการฟืมขันหรือฟืมช้า ก่อนถักต้องนำไปกรอกับไม้กรม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๐.๕ –๐.๘ เซนติเมตร เพื่อการใช้งานที่สะดวกและรวดเร็ว

๔ ไม้สังกะหยาคือ ไม้ที่ผ่าครึ่งให้ฟันฟืมสอดสอดเข้าไปได้และร้อยด้วยด้ายถักฟืม

๕ ไม้กระทบไม้กระทบทำด้วยไม้เนื้อแข็ง มีลักษณะเป็นร่องที่ขอบทั้งสองด้าน เพื่อสอดใส่ระหว่างไม้สังกะหยา ประโยชน์ คือ กระทบฟันฟืมที่ถักด้ายให้กระชับ เสมอกันทั้งสองด้าน