ประวัติบ้านโพนเมืองมะทัน

บ้านโพนเมืองมะทัน ตั้งชื่อตามลักษณะของชุมชนเก่า ตั้งอยู่บนที่โนน (โพน) และมีต้นพุทราพันธ์พื้นเมืองขึ้นอยู่ทั่วไป (ชาวบ้านเรียกว่าต้นทัน) เมื่อก่อนเรียกว่าบ้านโนนเมืองต่อมาเปลี่ยนเป็นบ้านโพนเมืองมะทันตราบเท่าทุกวันนี้

บ้านโพนเมืองมะทัน เป็นชุมชนเก่าแก่ บรรพบุรุษดั้งเดิมที่มาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่นี่เป็นพวกขอม มาตั้งถิ่นฐานอยู่เมื่อใดนั้นไม่อาจทราบได้ เพียงแต่สันนิษฐานว่าเป็นเวลาหลายร้อยปีมาแล้ว โดยได้ตั้งเป็นชุมชนขึ้นและได้ตั้งเป็นชื่อเมืองมีชื่อว่า โนนเมือง มีพรเจ้าขอมสมัยนั้น เรียกว่า พระยา เป็นเจ้าเมือง มีใบเสมาแสดงขอบเขตที่ตั้งของเมืองเรียงรายอยู่ทั้ง ๔ ทิศ สันนิษฐานว่าน่าจะมีพระยาขอมปกครองด้วยกันหลายพระองค์ หลักฐานอยู่ที่โนนยางห่างออกไป ๒ กิโลเมตร คือธาตุพระยาเป็นธาตุบรรจุอัฐิของพระยาขอม ต่อมาพวกขอมได้อพยพโยกย้ายไปอยู่ถิ่นอื่น จากนั้นได้มีพวกลาวย้อพยพมาอยู่อาศัยแทนที่โนนเมืองแห่งนี้ และได้ใช้ชื่อชุมชนโนนเมืองตามชื่อเดิมของพวกขอม โดยได้สั่งสมอารยธรรมหลายสิ่งหลายอย่าง ภายหลังได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นโพนเมืองมะทัน

บ้านโพนเมืองมะทัน มีผู้นำหมู่บ้านปกครองสืบต่อกันมาหลายคนแล้ว ดังนี้นายหลุ่ย นามแสน นายณรงค์ มีธรรม นายคำมี ประหยัด นายประพล เทศนา นายประเสริฐ มีธรรม นายบุญมี คำพันธ์ และผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบันคือ นายสุริยันต์ อนุสนธิ์

สภาพทางภูมิศาสตร์ บ้านโพนเมืองมะทัน ตั้งอยู่บนที่เนินสูง มีหนองน้ำธรรมชาติกระจายอยู่รอบหมู่บ้าน มี่ทุ่งนาที่อุดมสมบูรณ์ ลักษณะดินเป็นดินปนทราย อาศัยน้ำฝนสำหรับการเพาะปลูก ฤดูแล้งอากาศร้อนแห้งแล้ง อาศัยน้ำใต้ดินสำหรับการเพาะปลูกพืชผักสวนครัว

มีโรงเรียนสังกัด สพฐ ๑ แห่ง วัด ๒ แห่ง จำนวนครัวเรือน 209 ครัวเรือน

ประชากร 935 คน ชาย 451 คน หญิง 485 คน ประชากรส่วนใหญ่มีอาชีพทำนา และอาชีพเสริมคือปลูกพริก

บ้านโพนเมืองมะทันมีการจัดงานประเพณี ดังนี้

- บุญบั้งไฟ เดือน พฤษภาคม ......เป็นงานประเพณีสืบสานมาแต่โบราณ..

- เทียนพรรษา เดือน กรกฎาคม เป็นประเพณีวัฒนธรรมสืบสานมาแต่โบราณ

- สงกรานต์ เดือน เมษายน. เป็นประเพณีวัฒนธรรมสืบสานมาแต่โบราณ

- ออกพรรษา เดือน ตุลาคม.....เป็นประเพณีวัฒนธรรมสืบสานมาแต่โบราณ

และมี โบราณวัตถุ คือ ใบเสมาที่ตั้งต้นโพใหญ่กลางบ้านโพนเมืองมะทัน