ตั้งอยู่หมู่ที่ 9 ตำบลบางเก่า อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี วัดมีเนื้อที่ 37 ไร่ 2 งาน 55 ตารางวา วัดโตนดหลวงสร้างขึ้นปลายสมัยอยุธยา หรือต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ไม่ปรากฎว่าใครเป็นผู้สร้าง มีตำนานเล่าขานว่า เมื่อเสียกรุงครั้งหลังในปีวอกพ.ศ. 2310 สมเด็จพระสังฆราชท่านอายุเพียง 6 ขวบ มารดาได้พาหลบหนีภัยสงครามมาอยู่ที่เมืองเพชรบุรี ต่อมาเมื่อพระเจ้าตากสินมหาราช ได้ทรงกอบกู้บ้านเมืองขึ้นในปีนั้น ท่าน(พระสังฆราช)จึงได้บรรพชาที่วัดโตนดหลวง ส่วนอีกเรื่องเล่าว่าวัดโตนดหลวงเป็นตำบลเก่าแก่สมัยอยุธยาตอนต้น สมเด็จพระนเรศวรเคยเสด็จแปรพระราชฐาน และได้สร้างตำหนักประทับแรมที่นี่ เจ้าอาวาสประจำวัดโตนดหลวง มีดังนี้ พ.ศ. 2412-2430 หลวงพ่อผลัด พ.ศ.2430-2457 หลวงพ่อเทียน พ.ศ.2457-2500 พระครูพินิจสุตคุณ พ.ศง2500-2538 พระครูภาวนาวัชโรภาส พ.ศ.2538-ปัจจุบัน พระครูพิพัฒน์นพกิจ วัดโตนดหลวงปัจจุบันมีพระอุโบสถ 2 หลัง หลังเดิมเป็นอุโบสถทรงสำเภาแบบมหาอุตถ์ คือมีประตูเข้าออกด้านเดียว หน้าประตูหันหน้าทางทิศตะวันออก มีหน้าต่าง 2 บาน ส่วนอุโบสถหลังใหม่เป็นทรงสำเภาขนาดใหญ่ อุโบสถ กว้าง 10.50 เมตร ยาว20 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ.2516 เป็นอาคารไม้ทรงไทยประยุกต์ ศาลาการเปรียญ กว้าง 32 เมตร ยาว 14 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ.2503 เป็นอาคารไม้ทรงไทย หอสวดมนต์ กว้าง 10 เมตร ยาว 27 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ.2520 เป็นอาคารไม้ทรงไทยประยุกต์ กุฏิสงฆ์ จำนวน 5 หลัง เป็นอาคารไม้ 4 หลัง ครึ่งตึกครึ่งไม้ 1 หลัง ศาลาอเนกประสงค์ กว้าง 32 เมตร ยาว 14 เมตร สร้างด้วยคอนกรีตเหล็ก 1 หลัง สร้างด้วยไม้ 1 หลัง นอกจากนี้มีอาคาร โรงครัว ปูชนียวัตถุ มีประประธานประจำอุโบสถ