ศาลพระกาฬ ตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของพระปรางค์สามยอด ตำบลท่าหิน อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ศาลพระกาฬ เดิมเรียกว่าศาลสูง หรือเรียกว่าศาลพ่อพระกาฬ เป็นปราสาทเดี่ยวก่อสร้างด้วยศิลาแลง ตั้งอยู่กึ่งกลางบนฐานสูงในแผนผังรูปกากบาท มี่มุขยื่นออกมาเป็นบันไดทางขึ้นทั้งสี่ด้าน น่าจะสร้างขึ้น ประมาณพุทธสตวรรษที่ 16-18 ตามแบบศิลปะเขมร ต่อมาในสมัยอยุธยาได้สร้างอาคารก่ออิฐบริเวณฐานของปราสาทองค์เดิม ในปีพ.ศ. 2476 ได้สร้างอาคารขึ้นใหม่ ทางด้านตะวันตกต่อจากปราสาท เพื่อประดิษฐานพระวิษณุหรือ พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ศิลปะแบบเขมร ซึ่งแต่เดิมไม่มีเศียร ชาวเมืองได้นำเศียรพระพุทธรูปศิลปะอยุธยามาประกอบไว้ นอกจากนี้ยังมีทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 17 เทวรูปพระวิษณุหรือพระนารายณ์อีกองค์หนึ่ง ศิลาจารึกหลักที่ 18 อักษรปัลลวะ ภาษามอญโบราณ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14 จารึกหลักที่ 19 และจารึกหลักที่ 20 (จารึกศาลสูง) อักษรขอม ในคัมภีร์และจารึกโบราณกล่าวถึงองค์พระกาฬไชยศรี ซึ่งเป็นเทพที่ปกปักรักษาบ้านเมืองทำนองเดียวกับพระเสื้อเมือง พระทรงเมือง และยังได้ชื่อว่าเป็นเทพผู้ให้คุณให้โทษ และเป็นเทพแห่งความตาย จึงมีผู้คนเคารพยำเกรงกันมาก การได้เดินทางมาบูชาสักการะองค์เจ้าพ่อพระกาฬ ถือเป็นสิริมงคลและทำให้ศัตรูยำเกรง ในบริเวณรอบศาลพระกาฬมีลิงประมาณ 300 ตัวซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดลพบุรี บริเวณนี้มีต้นกร่างขนาดใหญ่และมะขามเทศเป็นที่อาศัยของลิง เจ้าพ่อพระกาฬ ถือเป็นเทพอารักษ์องค์สำคัญประจำเมือง ดังคำขวัญประจำจังหวัดลพบุรีว่า “วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์”