ผ้ายกดอกลำพูน เป็นงานศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านของชาวลำพูนที่มีความงดงามประณีตด้วยฝีมือและเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน เช่นเดียวกับศิลปวัฒนธรรมอื่น ๆ ของลำพูน มีการเริ่มต้นในคุ้มเจ้า ซึ่งแต่เดิมมีการทอผ้ายกดอกกันอยู่ก่อน แต่เป็นการทอผ้ายกดอกในผ้าฝ้ายและเป็นลวดลาย ธรรมดาๆ ไม่สวยงามวิจิตรนัก จนกระทั่งพระราชชายาเจ้าดารารัศมีซึ่งเป็นพระญาติกับเจ้าเมืองลำพูนได้ถ่ายทอดความรู้เรื่องการทอผ้ายก
ดอกที่มีลวดลายสวยงามและมีความวิจิตรบรรจง ให้แก่หมู่ข้าราชบริพาร ในคุ้มเจ้า ต่อมาการทอผ้ายกดอกจึงได้เผยแพร่ไปสู่สาธารณะชนทั่วไป โดยได้มีการฝึกหัดชาวบ้านจนมีความรู้ เรื่องการทอผ้ายกดอกเป็นอย่างดี จึงทำให้จังหวัดลำพูน กลายเป็นศูนย์กลางการทอผ้าไหมยกดอกแหล่งสำคัญ ของประเทศไทย เอกลักษณ์เฉพาะของผ้ายกดอกลำพูน ผ้ายกดอกลำพูน คือ ผ้าที่ทอยกลวดลายให้สูงกว่าผืนผ้า คำว่า “ยก” มาจากลักษณะการทอเส้นไหม ที่เชิดขึ้น เรียกว่า “ยก” และเส้นไหมที่จมลงเรียกว่า “ข่ม” แล้วพุ่งกระสวยไปในระหว่างกลางโดยเลือกยกบางเส้นข่มบางเส้น เพื่อให้เกิดลวดลาย โดยผ้ายกลำพูนจะเป็นผ้ายกที่ใช้เส้นไหมเพิ่มพิเศษทอยกให้เกิด ลวดลาย ซึ่งแยกกับการทอโครงสร้างผ้าที่เป็นการทอด้วยลวดลายขัด ๒ ตะกอ ในปัจจุบันมีการใช้ดิ้นทองดิ้นเงินมาทอยกเส้นเพิ่มพิเศษให้เกิดลวดลายที่สวยงามเพิ่มขึ้น โดยจะใช้ ตะกอลอยแถวใดแถวหนึ่งไม่สามารถที่จะเปลี่ยนลายได้ ถ้าจะเปลี่ยนลายต้องถอดตะกอลอยออกทั้งหมดแล้ว เก็บลายใหม่ขึ้นมา ลายผ้าที่เก็บเป็นตะกอลอยนั้นสามารถทำได้ไม่ต่ำกว่า ๑๕ ไม้ ต่อหนึ่งลาย ผ้าไหมยกดอกของลำพูน มีจุดเด่น คือ การใช้กลุ่มตะกอแยกสีเส้นไหมเพิ่มพิเศษ ออกเป็น 2-3 ตะกอ ในหนึ่งแนวของไหมยกเพิ่มพิเศษ ทำให้เกิดสีสัน 2-3 สี ในลวดลายดอก เรียกว่า “ดอกสอดสี” อันเป็น เอกลักษณ์เฉพาะของผ้ายกดอกลำพูนที่สวยงามและทรงคุณค่าของงานหัตถศิลป์ อันเป็นมรดกภูมิปัญญา ของชาวลำพูนที่สืบทอดกันมาจากบรรพบุรุษสู่ลูกหลานในปัจจุบัน ผ้ายกดอกลายดอกพิกุล ลายดอกพิกุล เป็นลวดลายผ้าโบราณที่มีการออกแบบสำหรับทอผ้าลำพูนในอดีตซึ่งต่อมาได้มีการออกแบบลวดลายดอกพิกุลที่หลากหลายขึ้น เช่น พิกุลเครือ พิกุลมีขอบ พิกุลก้านแหย่งพิกุลเชิงใหญ่ พิกุลถม เศร พิกุลเล็ก พิกุลใหญ่ พิกุลสมเด็จ และพิกุลกลม เป็นต้น ซึ่งแต่ละลวดลายจะมีรูปแบบที่แตกต่างกันคือ ขนาดดอกพิกุล และสีสันของเส้นไหมหรือดิ้นเงิน ดิ้นทองที่กำหนดลงไปให้แตกต่างกัน นอกจากนี้ยังมีการเพิ่มลวดลายอื่น ๆ ลงไปประกอบกับดอกพิกุล เช่น การเพิ่มกลีบ ก้าน ใบ เกสร และเพิ่มเหลี่ยมของดอกพิกุล เป็นต้น เนื่องด้วยลายดอกพิกุลเป็นลวดลายโบราณที่เป็นเอกลักษณ์ของผ้ายกลำพูน และเป็นที่รู้จัก ของคนส่วนมาก ดังนั้น ผู้ออกแบบจึงนิยมนำลายดอกพิกุลมาผสมผสาน กับลวดลายประยุกต์อื่นๆ เพื่อคงไว้ ซึ่งอัตลักษณ์ของผ้าลำพูนให้ดำรงอยู่สืบไป